At yarışlarının ertelenmesi sonrasında sektördeki belirsizlik sebebiyle atçılık camiası ve at sahipleri arasında kaygılı bir bekleyiş hakim oldu. Bu yazı; at sahipleri ve atçılık camiasında at yarışlarının ertelenmesi sonrasında oluşan kaygının giderilmesi noktasında 7000 sayılı fon/ özel hesapta bulunması muhtemel para ve bu fondan bir destek sağlanıp sağlanamayacağına ilişkin resmi rakamları, bilgileri ve şahsi kanaatlerimi içermektedir.

Daha önceki yazılarımda at yarışlarının ertelenmesinin hukukiliği ve 7000 sayılı fonun tarihçesi ile ihdas edilme gayesini yasal metinleri, şahsi kanaatlerimi de belirtmek sureti ile izah etmeye çalışmıştım.

Yayınlanan yazılarım sonrasında yine birçok atçı-at sahibi tarafından 7000 sayılı fonda/ özel hesapta biriken veya birikmesi muhtemel rakamlar ile bu “olağan üstü/ mücbir“ dönem için de bu fonda/ özel hesapta biriken paranın atçı/ at sahibi lehine sarf edilip edilemeyeceğine yönelik bir yazı daha kaleme almamın isabetli olacağının belirtilmesi üzerine bazı araştırmalar yaparak bu yazıyı da sizlerle paylaşmak istedim.

Türkiye’de “devlet harcamalarının hesaplarını denetleyen” ve aynı zamanda yargısal yetkisi de (mali yargı organıdır.) bulunan bir kurum bulunmaktadır. Bu kurumun ismi Sayıştay olup her sene düzenli olarak denetleme raporlarını yayınlamaktadırlar. Sayıştay denetleme raporu yayınladığında “bir önceki yılın mali denetlemelerini” içermektedir şeklindeki ön bilgiyi de ayrıca belirtmek isterim. (Örnek; 2016 yılında denetim rapor yayınladığında o rapor aslında 2015 yılının iş ve işlemleri içindir.)

İlk olarak 2016 yılı Ağustos ayında yayınlanan ve 2015 yılı Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Sayıştay denetim raporuna (53.sayfasına) baktığımızda rakamsal bir detay dikkatimizi çekmektedir;

“31.12.2015 tarihi itibariyle özel hesaba ait banka hesaplarında 105.474.095,76 TL mevcut olduğu; 2015 yılı içerisinde özel hesaptan toplam 3.596.494,32 TL harcama yapıldığı görülmüştür.” şeklinde bir tespit bulunmakta olup 2015 yılına ilişkin raporu bu bilgi ile geçmenin kâfi olduğunu düşünmekteyim.

İkinci olarak 2018 yılı Eylül ayında yayınlanan ve 2017 yılı Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Sayıştay denetim raporuna (11.sayfasına) baktığımızda, önemli bir detay daha dikkatimizi çekmektedir;

“Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı emrine açılan “özel hesabın”, Maliye Bakanlığı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı “Merkez Saymanlık Müdürlüğüne” devredilmesi gerektiği ve Kamu İdarelerine Ait Özel Hesaplara İlişkin İşlemlerin Muhasebeleştirilmesine Dair Yönetmeliğin 6’ncı maddesi gereğince, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı emrine açılan özel hesabın, Maliye Bakanlığı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Merkez Saymanlık Müdürlüğüne devredilmesi ve söz konusu “özel hesabın tahakkuk işlemlerinin“ Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığınca yürütülmesi hususunda 29/05/2018 tarih ve 94307197-020-39 sayılı Bakanlık Olurunun alındığı ve söz konusu DEVİR İŞLEMİNİN de yapılacağı” şeklinde bir tespit bulunmaktadır.

Mali müşavir ve bu konuda teknik bilgiye sahip olmadığımı belirtmek şart ve kaydıyla bu düzenleme ile “Özel hesabın” bir kamu kaynağı statüsüne sokulduğunu, Bakanlık bütçesi içine alınacağını, gelir ve harcamalarının Bakanlık bütçesi içinde takip edileceğini, analitik bütçe sınıflandırma sistemi ile tahakkuk esaslı devlet muhasebesinin uygulanacağını, yapılacak “tüm gelir ve gider işlemlerinin” 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu hükümlerine uygun olarak yapılmasının “zorunlu olacağını” değerlendirmekle birlikte 2017 yılına ilişkin raporu da bu bilgi ile geçmenin”yeterli” olduğunu düşünmekteyim.

Üçüncü olarak 2019 yılı Eylül ayında yayınlanan ve 2018 yılı Tarım ve Orman Bakanlığı Sayıştay denetim raporuna (122. sayfasına) baktığımızda, dikkatinizi çekmek istediğim bazı rakamlar vermek istiyorum;

2018 yılında Özel hesaba 59.005.072 TL.,

2017 yılında Özel hesaba  50.489.251 TL.,

2016 yılında Özel hesaba  26.743.183 TL.,

2015 yılında Özel hesaba  40.204.983 TL.

olmak üzere (Neden 2015 yılına kadar rakamları aldığımı aşağıda belirteceğim) Neticeden toplam = 176.442.489 TL (Yüzyetmiş altı milyon dörtyüz kırkikibin dörtyüz seksendokuz) özel hesaba/ fona aktarılmış durumda…

Yine geçen yazımda da belirttiğim üzere TJK Başkanı Sayın Serdal Adalı 2019 yılına ilişkin özel hesaba/ fona 112.000.000 TL ( Yüzonikimilyon ) civarında bir paranın aktarıldığını 05.04.2020 tarihinde yayınlanan Farklı Analiz programında ifade etti.

Yani Sayın başkanımızın aktardığı rakam ile birlikte bakıldığında 2015-2019 (dahil) arasında yaklaşık 280 MİLYON TL atçı/ at sahibi adına sarf edilmek üzere kara gün/ yedek akçesi olarak özel fona aktarılmış durumda.

Tabi bu hesaptan her yıl kullanılan paralar ve harcamalar düşülmüş değil… Raporlarda belirli senelere ilişkin yapılan harcamalar yazılmış durumda… Örneğin; 2016 yılında yayınlanan Sayıştay raporunun 53. sayfasında 2015 yılı içerisinde özel hesaptan toplam 3.596.494,32 TL harcama yapıldığı belirtilmiştir. Bu tespitin okuyucular nazarında yıllara yönelik yapılan harcama/ özel hesaptan eksilme anlamında bir fikir verebileceğini değerlendirmekteyim.

Dördüncü olarak 2015 yılı Ağustos ayında yayınlanan ve 2014 yılı Tarım ve Orman Bakanlığı Sayıştay denetim raporuna (43.sayfasına) baktığımızda, dikkatinizi çekmek istediğim bazı rakamlar vermek istiyorum;

“2013 yılından devreden tutarlarla birlikte 2014 yılında özel hesapta toplam 173.276.951 TL (Yüzyetmişüçmilyonikiyüzyetmişaltıbindokuzyüzellibir) bulunmakta olup, bunun 103.041.312 TL’si 2014 yılında harcanmıştır. 2014 yılında harcanan bu tutar, Kanunda belirtilen amaca uygun olarak “HİPODROM YAPIMINDA” kullanılmış olup 70.235.639 TL’si (yetmişmilyonikiyüzotuzbeşbinaltıyüzotuzdokuz) 2015 yılına devrolmuştur.”

Burada bahsedilen hipodromun “Antalya Hipodromu” olduğunu hepimiz anlıyoruz. Zira Antalya hipodromunun ihale bedeli (yaklaşık 109 milyon) ile de rakamlar birbirlerine yakındır. Antalya Hipodromunun yapımı için özel fondan ayrılan bütçe (2014 yılı) sonrasında iş bu yazının yazılma tarihine ( 12.04.2020 ) kadar özel fondan “böyle büyük bir harcamanın yapılma ihtimalini” çok düşük olarak görmekteyim. Ayrıca yüksek meblağların “emsal teşkil edecek” şekilde atçılık için bu özel fondan karşılandığı bir uygulama olması da sevindirici bir durum.

Yukarıda belirttiğim Sayıştay raporlarına göre 31.12.2014-31.12.2019 yılları arasında yaklaşık (2015 yılından 2020 yılında kadar özel hesaba aktarılan 280 milyon ile 2015 yılına devrolan yaklaşık 70 milyonu topladığımızda) 350 MİLYON TL (üçyüzellimilyon) özel hesaba “ARTI” olarak TJK tarafından aktarılmış durumda gözükmektedir.

2015-2016-2017-2018-2019 yılları için özel hesaptan toplamda 20 MİLYON eksi değer/ harcama yapıldığı varsayılırsa (Ör; 2016 yılında yayınlanan Sayıştay raporunun 53. sayfasında 2015 yılı içerisinde özel hesaptan toplam 3.596.494,32 TL harcama yapıldığı belirtilmiştir.) bugün itibariyle atçının kara gün/ yedek akçe olarak özel hesapta/ fonda birikmiş “kabaca ve hesaplamalar doğru olursa” 330 MİLYON gibi bir parası bulunmakta olduğunu değerlendirmekteyim.

2015 yılı Ağustos ayında yayınlanan ve 2014 yılı Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Sayıştay denetim raporuna (45-46-47-48 sayfalarına) baktığımızda, dikkatinizi çekmek istediğim bir başka hususu daha belirtmek istiyorum;

“Özel hesaptaki paradan 11.11.2011 tarihinde Bakan onayı ile Tarım Reformu Genel Müdürlüğü’ ne 31.12.2011 tarihinde “geri ödenmek üzere“ 1.500.000 TL borç verildiği ve Borç verilen tutarın 1.000.000 TL’sinin 22.05.2012 tarihinde, kalan 500.000 TL’sini ise 09.01.2014 tarihinde geri alındığı tespit edilmiştir.”

Ayrıca 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun’ un Ek 1’inci maddesinde; “ÖZEL HESAPTA BİRİKEN PARANIN AT ISLAHI VE TESİSLERİ İLE HAYVANCILIĞIN GELİŞTİRİLMESİ” amacıyla BAKANLIKÇA SARF EDİLECEĞİ VEYA YARIŞ MÜESSESESİNE SARF ETTİRİLECEĞİNİN belirtildiği, YASA HÜKMÜNDE BU HESAPTAKİ PARADAN HERHANGİ BİR ÖZEL VEYA KAMU KURUM VE KURULUŞUNA BORÇ VERİLECEĞİNE İLİŞKİN “HİÇBİR HÜKMÜN” MEVCUT OLMADIĞI, YAPILAN BORÇ VERME UYGULAMASININ BELİRTİLEN KANUNA UYGUN OLMADIĞININ” değerlendirildiğinin belirtilmesi ve bu değerlendirmenin Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına sorulması üzerine Bakanlıkça;

“Tarım Reformu Genel Müdürlüğünce Ekim 2011 tarihinde Van İlinde meydana gelen ”deprem sonrası” bölgede bulunan yetiştiricilerin barınaklarının yıkılması nedeniyle damızlık ve besilik hayvan yetiştiricilerinin mağduriyet yaşadığının belirtildiği, acil önlem olarak giderleri 6132 sayılı Kanun gereği özel hesaptan karşılanmak üzere, hayvanların barınak ihtiyaçlarının temini için proje hazırlandığı, bahse konu hizmetlerin yapılabilmesi için geri ödemek şartıyla 1.500.000 TL avans verilmesinin talep edildiği, bu talebin Bakanlık Makamınca uygun görülerek kullandırıldığı, İhtiyaç duyulan işin yapılması için kullanılan tutarın daha sonradan özel hesaba iade edildiği, Bakanlık Makamının 19.04.2011 tarih ve 49 sayılı Oluru ile uygulamaya konulan, Özel hesabın işletilmesiyle ilgili usul ve esasları belirleyen “Özel Hesaba Ait Kullanım Kılavuzunun“ 16 ıncı maddesinde, özel hesabın giderleri arasında; Bakanlıkça hazırlanacak hayvancılığın geliştirilmesi ile ilgili her türlü proje için özel hesaptan harcama yapılacağının belirtildiği, Kaldı ki, “Van İli hayvancılığı için özel hesaptan kullandırılan tutarın; “YAŞANAN BİR AFET SONRASI ZORUNLU OLARAK İHTİYAÇ DUYULAN ÜLKE HAYVANCILIĞININ İHTİYACI DOĞRULTUSUNDA KULLANILMIŞ” olduğunu ve kullanılan tutarın özel hesaba intikal ettirildiğine yönelik cevap verilmiştir.

Hal böyleyken Van depreminde “afet/ mücbir sebep” sonrasında zarar gören vatandaşın/ hayvan sahibinin zararını gidermek için kullanılan-kaynak aktarılan ve hatta başka bir kamu kurumuna borç verilen özel fon/ hesaptaki paranın; “emsal olan bu uygulama” nazara alındığında pek tabiki atçı/ at sahibi için de “salgın/ mücbir sebep” sonrasında at yarışlarının ertelenmesinden kaynaklı zarar gören at sahipleri/ atçılar için de “kanunen ihdas edilme amacı doğrultusunda” kullanılması gerektiği izahtan varestedir.

Zira bu uygulamanın, “kaçınılmaz kanuni zorunluluk ve Anayasanın 10.maddesinde sayılı; devletin eşit olanlara-eşit davranma yükümlülüğü, kanun önünde eşitlik” ilkesinin doğal sonucu olduğunu düşünmekteyim.

Sabır gösterip okuduğunuz ve zaman ayırdığınız için teşekkür ederim.

Selamlar.

Av. Utku Keleşoğlu